Een kangoeroe heeft net als een mens FASCIE in zijn lichaam met een elastisch adaptief vermogen. Kangoeroes bouwen tijdens de landing elasticiteit op voor de afzet. Op deze manier kan een kangoeroe snelheden bereiken boven de 50 Km/h. Tijdens zijn wereldrecord op de 100 meter haalde Bolt een gemiddelde snelheid van 37,58 km/u. In hoeverre maken wij als mens gebruik van onze elastische capaciteit?
Pagina inhoud
Fascie, wat is dat?
Fascie is een drie dimensionale bindweefselstructuur die net als bloedvaten, zenuwen en het lymfesysteem een continu geheel vormt in het menselijk lichaam. Het is het deel van het menselijk bindweefsel waarin spanning kan worden opgebouwd en het doordringt en omringt alle organen, spieren, botten en zenuwvezels.
De Extracellulaire Matrix (ECM) van het bindweefsel bestaat uit een Ground Substance samen met collagene vezels. Buiten deze ECM zitten de cellen. De belangrijkste cellen zijn de Fybroblasten die tussenstof en collagene fibrillen vormen. Fybroblasten reageren op mechanische- (zoals beweging en beschadiging) en biochemische stimulatie (zoals afvalstoffen, zuurtegraad en hormonen).
De fascie heeft een golvend en elastisch karakter en heeft een sterk elastisch adaptief vermogen te vergelijken met een katapult. In gezond bindweefsel wordt bijna alle elastische rek omgezet in kracht.
De werkelijke biomechanica van ons lichaam lijkt dus meer samenhangend, minder geïsoleerd en veel complexer dan de meeste traditionele bewegingsdeskundigen denken.
De functie van de Fascie
Pioniers als Peter Huijing, Robert Schleip, Andry Vleeming, Jaap van der Wal en de familie Stecco,doen al jaren onderzoek naar dit fascinerende onderdeel van ons autonome zenuwstelsel. Deze onderzoeken wijze uit dat de fascie een belangrijke en wellicht cruciale rol speelt bij verschillende functies in het lichaam. Zo wordt de fascie in relatie gebracht met de volgende functies:
- Mechanische steun, stabilisering en beweging;
- Verdediging tegen giftige en lichaam oneigen stoffen;
- Stofwisseling tussen bloed en organen;
- Krachtoverdracht naar omliggende structuren;
- Krachtgeleiding via ligamenten of peesvliezen;
- Fixatie van de huid in onder andere gezicht, voetzool en handpalm;
- Bescherming tegen druk;
- Scheiden van structuren.
Fascie en water
Water is een belangrijke extracellulaire component van bindweefsel. Bijna 70% van de gezonde fascie bestaat uit “gebonden water“. Dit water wordt gebonden aan Hyaluronzuur en Proteoglycanen met een sterk waterbindende capaciteit. Men spreekt van “bound water” of “liquid water” wat volgens Pollak de structuur heeft van liquid crystal.
Deze “coating” van water draagt bij aan de glijbaarheid van de fascie. Er ontstaan gel-achtige waterreservoirs die onder andere afhankelijk zijn van hormonale sturing en de werking van het bloed- en lymfesysteem, de adempomp en de spierpomp. Bewegen is dus essentieel om de glijbaarheid van weefsel te onderhouden (A).
Inactiviteit evervorming matrix (in)activiteitn veroudering hebben beide effect op de bindingskwaliteit van water in het bindweefsel. Vrijgekomen Cytokines en vrije radicale maken het water “vuil”. Vervuilt water wordt minder gebonden, waardoor het dehydratie- of verouderingsproces meer kans krijgt. Lagen worden minder glijbaar en kunnen verkleven. Bovendien ontstaan er zogenaamde cross links van collagene vezels (B).
Fascie en de rol bij pijn en bewegingsgevoel
De fascie is is het meest sensorische orgaan van het menselijk lichaam voor nociceptie (pijn) en propriosepsis (bewegingsgevoel). Spierspoeltjes, gewrichtsreceptoren en de huid worden in de huidige wetenschappelijke verklaringen geassocieerd met het informeren van de hersenen over beweging en aanraking. Volgens Schleip is de propriocepsis in de vlak onder de huid gelegen superfasciale fascie veel beter ontwikkeld dan die van gewrichten of de huid. Ook is er een wisselwerking aangetoond tussen pijn en propriocepsis. Zo gaan lage rugklachten vaak gepaard met een verminderde propriocepsis. Er zijn zelfs aanwijzingen dat een goed ontwikkelde fasciale proprioceptie pijnverminderend werkt.
Gewrichtsensoren hebben, doordat ze dichtbij de bewegingshoek zitten een relatief grote hoeksverandering van rond de 15 graden nodig om voldoende te worden gestimuleerd. In de vlak onder de huid gelegen superfasciale fascie is een hoeksverandering van 3 graden al voldoende om de informatie door te geven. Mensen ervaren rek dan ook vaak als een “opppervlakkige sensatie”
Gewrichts- of spierreceptoren in collageen bindweefsel functioneren in serie om gezamenlijke integriteit en stabiliteit te handhaven (Jaap van der Wal). De aanwezige Ruffini en Pacini lichaampjes in de diepe fascie verklaren onder andere de proprioceptieve capaciteit van de fascie. Volgens Bonica en Stecco is spierinnervatie primair gelegen in de fascie; 25% in receptoren en 75 % in vrije zenuwuiteinden in de intramusculaire fascie.
Fasciepijn of spierpijn?
50% van de spier bestaat uit bindweefsel. Rond één afzonderlijke spiervezel zit het zogenaamde Endomysium. Meerdere spiervezels samen worden omgeven door het Perimysium. Elke spier wordt omgeven door het Epimysium.
Er is aangetoond dat de fascie een cruciale rol speelt bij beginnende spierpijn na excentrische oefening (Schleip). Wat in de volksmond spierpijn wordt genoemd komt in feite dus voort uit een irritatie en mogelijk beschadiging van het bindweefsel in de spier. Het epi-, peri- en endomisium bevatten namelijk 6x meer zenuwuiteinden dan de spiervezels zelf.
De gevolgen van chirurgie of operaties
Veel chirurgen negeren en ontkennen de continuïteit van het bindweefsel. Als bij chirurgie in de fascie rond de spier wordt gesneden zal dit automatisch leiden tot meer krachtenwerking rond de pees. Bij het doorsnijden van de fascie kan er tot 40% krachtsafname in de spier zijn (Huub Maas)
Een chirurgische ingreep doorbreekt het natuurlijke golvende en elastische karakter van de collagene vezels. Deze eigenschappen van het bindweefsel zijn essentieel voor het opvangen van onder andere trekkrachten. Bovendien ontstaan er ontstekingsreacties, waarbij (myo)fibroblasten nieuw bindweefsel vormen. Hierbij ontstaan verklevingen (adhesie) die leiden tot stijfheid en bewegingsbeperking. De verschuifbaarheid van de verschillende lagen ten opzichte van elkaar die essentieel voor een optimale lichaamsfunctie zal veranderen. De immobilisatie die ontstaat, zal de verstoring in de glijlagen versterken, omdat het niet bewegende gebied dehydrateert. Uiteindelijk kunnen er microcalcificaties (fybrosis) ontstaan, waarbij het bindweefsel van een golvende en elastische structuur verandert in een verkalkt, stijf en kwetsbaar gebied.
Fascie-therapieën
Er zijn verschillende stromingen, therapieën en methodieken die een goed onderbouwde aanpak beschrijven. Ik som hier een aantal aan fascie gerelateerde benaderingen op. Door erop te klikken word je automatisch doorgelinkt naar de betreffende site.
- Fascia therapie
- Myofascial release
- Strain Counterstrain Therapy
- Osteopathie
- Rolfing, Structural Integration
- Bowen
- Craniosacraal therapie
- Emmett
- Mylogenics
- Bindweefselmassage
- Medical taping
- Reset methode
- Fasciamanipulation
- Neurostructural Integration Techniques (advanced Bowen)
- Myofascial Unwinding fascieneedling
- Spinale Segmentmassage Cupping
- Neuro Reset Therapy
Methodieken en modellen gerelateerd aan fascie:
Gebruikte literatuur voor dit artikel:
From clinical experience to a model for the human fascial system, Julie Ann Day et al 2012
RSI & collageen Jan Willem Elkhuizen 2000
Extramuscular myofascial force transmission also occurs between synergistic muscles and antagonistic muscles , Huijing 2007
Fascia: A missing link in our understanding of the pathologie of fybromyalgia, Liptan 2009
Strain hardening of fascia: Static stretching of dense fibrous connective tissues can induce a temporary stiffness increase accompanied by enhanced martrix hydration, Schleip et al 2011
European Fascia Research report, Schleip et al 2004
A theoretical framework for the role of fascia in manual therapie, Simmonds et al 2010
Epimuscular myofascial force transmission: A historical review and implications for new research. International society of biomechanics Muybridge award lecture, Taipei, 2007
